Logopedia to nauka interdyscyplinarna, wykorzystuje wiedzę z zakresu psychologii, pedagogiki, neurobiologii, lingwistyki, medycyny. Terapeuci mowy coraz częściej sięgają po nowatorskie, atrakcyjne i skuteczne metody pracy z pacjentami. Jedną z nich prezentujemy poniżej.
Geneza metody EEG Biofeedback
Terapia Biofeedback uczy świadomego sterowania czynnością bioelektryczną mózgu, pomaga wypracować umiejętność samoregulacji, usprawnia funkcjonowanie jednostki.
Historia tej metody sięga lat 60-tych XX wieku, kiedy to japoński imigrant dr J. Kamiya po raz pierwszy zastosował w praktyce klinicznej mechanizm sprzężenia zwrotnego (feed back), dzięki któremu wykazał, że możliwym jest nauczenie się świadomego kierowania aktywnością mózgu. Rozkwit badań nad tą metodą związany jest z pracami Amerykanina prof. M.B. Stermana, potwierdził on skuteczność treningu SMR w leczeniu padaczki, podobne obserwacje niejako „przy okazji” odnotował w przypadku nadpobudliwości psychoruchowej. Kolejne lata przynoszą dalsze „odkrycia” pozytywnego oddziaływania EEG Biofeedback na wiele innych przypadłości.
Adresat terapii
Biofeedback ma dwukierunkowe zastosowanie. Pierwszy to edukacyjno – treningowy, dedykowany osobom zdrowym, pragnącym zwiększyć możliwości swojego mózgu, by sprawniej działać, więcej osiągać, a tym samym poprawić jakość życia. W tej grupie pacjentów znajdą się uczniowie chcący zoptymalizować sprawność w nauce, poprawić pamięć, koncentrację uwagi, podnieść samoocenę. Korzyści z treningów wyniosą także sportowcy, osoby pracujący twórczo, zmagające się ze stresem. Metoda ta pozwoli rozwinąć kreatywność, usprawnić motorykę, rozładować napięcie emocjonalne, podnieść IQ. Tak więc zgodnie z powiedzeniem „dla każdego, coś dobrego”.
Drugi kierunek – terapeutyczny ma bardzo szerokie spektrum oddziaływań. Zastosowany może być w każdej grupie wiekowej. Przy niwelowaniu objawów nadpobudliwości psychoruchowej, dysleksji, dysortografii, dyskalkulii, dysgrafii, MPD, autyzmie, Zespole Aspergera,. Dobre efekty oddziaływań obserwuje się u osób z przewlekłymi bólami głowy, migrenami, padaczką, po urazie czaszki lub udarze mózgu, depresją, zaburzeniami lękowymi, w terapii tików i zespołu Touretta, w zaburzeniach w odżywianiu: bulimii, anoreksji, a także wspomagająco w zaburzeniach mowy: jąkaniu, afazji, dysartrii.
Procedury postępowania przed podjęciem terapii
Zanim przystąpi się do pracy metodą EEG Biofeedback, należy przede wszystkim zebrać informacje dotyczące medycznych, psychologicznych symptomów, o ewentualnie przyjmowanych lekach, prowadzonych równolegle terapiach oraz dokonać analizy dokumentacji. Niezbędne jest wykonanie obiektywnej diagnozy za pomocą np. EEG, oraz konsultacja neurologiczna, która winna zawierać dane m.in. dot. dominacji półkuli mózgowej, braku przeciwwskazań do podjęcia terapii, ewentualnych wskazówek do jej prowadzenia. Zaleca się także stosowanie innych procedur diagnostycznych np.: wykonanie testów neuropsychologicznych, a także ścisłą współpracę z innymi specjalistami z zakresu opieki zdrowotnej.
Pacjent (bądź rodzic, opiekun) powinien być poinformowany o przewidywanym czasie terapii, o rzadko występujących skutkach ubocznych np.: ból głowy, uczucie zmęczenia, lęk, a także winien mieć świadomość o możliwości i obowiązku zgłaszania jakichkolwiek skutków ubocznych terapeucie.
Przebieg treningu.
Na głowie pacjenta terapeuta umieszcza elektrody, za pomocą których dokonuje rejestracji fal mózgowych wzmacnianych przez komputer przetwarzający sygnał i przekazujący sprzężenie zwrotne. Sprzężenie zwrotne – to informacja świadcząca o tym jakie fale mózgowe przetwarzają obraz w danym momencie. W trakcie terapii pacjent kieruje grą wyłącznie pracą swojego mózgu, co zostaje zapisane graficznie. Możliwość wygrywania i przegrywania uczy mózg rozpoznawania prawidłowego wzorca fal mózgowych. Terapeuta monitoruje przebieg aktywności poszczególnych części mózgu i może odpowiednio motywować pacjenta do osiągania jak najlepszych wyników.
Efekty i trwałość terapii.
Ilość zalecanych sesji uzależniona jest od rodzaju dysfunkcji, a pierwsze zmiany w zachowaniu pacjenta mogą pojawić się już po kilku treningach. Czas trwania terapii ustala się stosownie do wieku i istotności problemu. W każdym przypadku po terapii zauważmy poprawę, ale nie zawsze będzie to eliminacja wszystkich niepożądanych objawów, a tylko zmniejszenie ich intensywności. Należy pamiętać o tym, iż terapia Biofeedback ma charakter długoterminowy i tak na przykład w przypadku afazji zaleca się ok.80 sesji, ADHD –ok. 40-60 sesji, przy czym spotkania powinny odbywać się przynajmniej raz w tygodniu. Najszybsze efekty dotyczą poprawy zorganizowanych połączeń neuronalnych, dłużej natomiast trwa odbudowa utraconych funkcji w wyniku przebytych chorób i doznanych urazów. Wyuczona przez pacjenta umiejętność jest trwała jeśli będzie wykorzystywana na co dzień.
Dlaczego warto?
Nowatorska metoda jaką jest EEG-Biofeedback daje wiele korzyści: wzrost IQ, poprawę koncentracji, zwiększenie możliwości poznawczych dziecka, wyhamowanie lub redukcję wielu zaburzeń, poprawę wyników w nauce, zwiększenie zdolności zapamiętywania i koncentracji, rozwój zdolności językowych, sportowych i matematycznych, wyciszenie negatywnych emocji, pomaga też radzić sobie z trudnymi sytuacjami. Trening EEG Biofeedback poprawia funkcje odgrywające dużą rolę w procesie uczenia się, przyczynia się do zmiany stylu życia- dodaje pewności siebie, wpływa na lepsze kontakty interpersonalne, polepsza jakość życia.
Bibliografia:
- ThompsonM., Thompson L., Neurofeedback, Wydawnictwo Biomem Neurotechnologie, Wrocław 2012.
- Kamila Froń, Materiały szkoleniowe EEG Biofeedback I stopień, Biomem Centrum Rehabilitacji Poznawczej i Neuroterapii, Wrocław 2013.
M.Domalska, H.Grudniewska, M.Kołpa
