Zalecenia dla nauczycieli:
- Proszę posadzić dziecko blisko nauczyciela (najlepiej w pierwszej ławce) ze spokojnym uczniem, lecz nie najlepszym przyjacielem.
- Proszę zadbać by dziecko siedziało z dala od rozpraszających elementów – okna, akwarium, kolorowej tablicy, drzwi.
- Ławka nadpobudliwego dziecka powinna być usytuowana:
- W pobliżu nauczyciela (blisko jego biurka lub tablicy)
- Plecami do reszty kolegów
- W towarzystwie dobrych uczniów, ale nie najlepszych przyjaciół
- Z daleka od łatwo rozpraszających elementów środowiska (okno, drzwi, ruchome elementy)
- Niektóre dzieci potrzebują dużo przestrzeni, dla nich może być odpowiednie posadzenie z tyłu klasy. W takiej sytuacji jednak nauczyciel, co 5 minut podchodzi do ucznia i sprawdza jak idą postępy w pracy.
- Proszę zadbać, by na ławce dziecka były tylko potrzebne przedmioty. Czym więcej rzeczy leży na ławce, tym dziecko z ADHD łatwiej się rozproszy. Najlepiej by na ławce pozostały jedynie zeszyt, podręcznik i długopis. W razie potrzeby można postawić jego teczkę z dala od ławki.
- Proszę zadbać, jeśli będzie taka potrzeba, aby powtórzyć dziecku z ADHD polecenie wydane do całej klasy.
- Proszę, co kilka minut monitorować postępy pracy ucznia i ewentualnie przywoływać jego uwagę, tak by pracował dalej.
- Dziecko z zaburzeniami uwagi potrzebuję przerw w pracy i dzielenia jej na etapy. Proszę zadbać o to, by zadania dla dziecka z ADHD nie były dłuższe niż jego możliwości skupienia się.
- Dziecko z ADHD może albo siedzieć nieruchomo, albo skoncentrować się nad tym, co mówi do niego nauczyciel. Proszę pozwolić dziecku na niewielki niepokój ruchowy w czasie odrabiania lekcji, uczenia się do klasówki lub czytania trudnej dla niego książki (na przykład lektury).
- Część uczniów z ADHD będzie wymagała zagospodarowywania ich nadruchliwości poprzez zaplanowane wstawanie z ławki.
- Dziecko z ADHD nie może mieć obniżanej oceny przedmiotowej ani oceny z zachowania za objawy nadruchliwości, nadmiernej impulsywności i zaburzeń uwagi. („Zasada niekarania za objawy”). Dlatego ważne jest odróżnianie zachowań wynikających z objawów od innych trudnych zachowań.
- Proszę podzielić sprawdzian na mniejsze partie, a pomiędzy nimi dać chwilę wytchnienia. Proszę zawsze dopilnować, by uczeń z ADHD sprawdził swoją pracę.
- Wyjście dziecka z ADHD z klasy („Złoty standard”).
W przypadku dzieci z ADHD do podstawowych zadań nauczyciela jest uzyskanie dwóch celów (dopilnowuje ich nauczyciel):
- Dziecko wychodzi z klasy:
- z całą notatką (jeśli nie jest w stanie jej zapisać, może być ona skrócona z założenia)
- wyraźnie zapisaną pracą domową zarówno ustną, jak i pisemną; jeśli nic nie jest zadane, zapisana informacja brzmi „nic nie jest zadane”.
- informacjami, co trzeba przynieść następnego dnia do szkoły
- informacjami, kiedy jest sprawdzian pisemny lub planowe pytanie ustne
- Dziecko kończy lekcję z wpisaną pochwałą.
Wskazówki dodatkowe
„Jak pomóc dziecku z problemami w koncentracji uwagi?”
- Ograniczenie ilości wszelkich bodźców dochodzących do ucznia.
- Indywidualizacja pracy i stała bezpośrednia praca z uczniem
- Dostosowanie tempa pracy do możliwości ucznia.
- Wydawanie poleceń do dziecka w sposób krótki, jednoznaczny, komunikatywny, zrozumiały.
- Zadbanie o dobry kontakt wzrokowy. Postaranie się, aby dziecko zatrzymało się, popatrzyło i skupiło się na tym co robi nauczyciel.
- Wyznaczenie uczniowi konkretnego celu i podzielenie zadania na mniejsze możliwe do zrealizowania etapy.
- Zmniejszenie ilości materiału przepisywanego z tablicy lub z książek.
- Ilustrowanie materiału obrazami, schematami; podawanie uczniom różnych metod mnemotechnicznych, wierszyków, powiedzonek.
- Wykorzystanie materiałów, którymi można manipulować, dotknąć je.
- Szybka, najlepiej natychmiastowa kontrola poprawności wykonania zadań.
„Jak pomóc dziecku z nadruchliwością?
- Włączenie ucznia do aktywnego udziału w lekcji.
- Kierowanie energii dziecka tak, aby jak najmniej przeszkadzało otoczeniu.
- Korzystanie w czasie lekcji z pomocy ucznia nadpobudliwego w wykonywaniu prostych czynności, po to, aby mógł spożytkować nadmierną ruchliwość (np. wytarcie tablicy, rozdanie zeszytów, itp.).
- Organizowanie czasu tak, aby uczeń miał możliwość zrealizować swoją ponadprzeciętną potrzebę ruchu.
- Zaplanowanie krótkich przerw w czasie dłuższych prac na wyładowanie zgromadzonej energii.
- Zasugerowanie rodzicom udziału dziecka w zajęciach sportowych.
Jak pomóc dziecku radzić sobie z własną impulsywnością?
- Opracowanie wspólnie z uczniem systemu zasad, reguł i związanych z nim nagród i konsekwencji.
- System powinien być zrozumiały dla ucznia.
- Umieszczenie aktualnie obowiązujących zasad w formie graficznej na widocznym dla ucznia miejscu w klasie.
- Jeśli dziecko koniecznie chce z nami rozmawiać, gdy jesteśmy zajęci, podajmy mu kartkę, aby zapisało to, co przyszło mu właśnie do głowy i czym chce się z nami podzielić i porozmawiajmy o tym później.
- Ostrzeganie dziecka przed zrobieniem czegoś, czego robić mu nie wolno.
- Często przypominanie, że istnieją reguły i dopiero po kilku przypominaniach stosowanie konsekwencji.
- Wyciąganie konsekwencji i stosowanie nagród najlepiej bezpośrednio po wydarzeniu.
- Wzmacnianie wszystkich przejawów pożądanego zachowania.
- Rozpoczynanie zajęć lekcyjnych od ćwiczeń odprężających, a następnie kinestetycznych.
- Ograniczenie ilość bodźców dochodzących do uczniów.
- W różnych sytuacjach zatrzymywanie się na chwilę i proszenie, aby dziecko opowiedziało, co może się zdarzyć (gra: „Co by było gdyby…”).
- Przewidywanie, kiedy nastąpi niepożądane impulsywne zachowanie i powstrzymywanie ucznia przed wykonaniem takiej czynności, mówiąc jednocześnie o następstwach i konsekwencjach.
Zalecana literatura:
- „Jak pracować z dzieckiem z ADHD. Poradnik dla rodziców i nauczycieli” – Joanna Chromik-Kovačs, Izabela Banaszczyk, Justyna Zdrojewska
- „ADHD – zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Przewodnik dla rodziców i wychowawców” – Artur Kołakowski, Tomasz Wolańczyk, Agnieszka Pisula, Magdalena Skotnicka, Anita Bryńska
- „Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci” – Tomasz Wolańczyk, Artur Kołakowski, Magdalena Skotnicka
Zalecane materiały do pobrania: